Effectrapportage uitleg verkiezingen Provinciale Staten en waterschappen

Hoewerktstemmen.nl is een initiatief van Leer Zelf Online om meer mensen met een verstandelijke beperking naar de stembus te krijgen. Nadat eigen onderzoek en onderzoek van de Kiesraad in 2016 hadden uitgewezen dat veel mensen uit deze groep grote moeite hadden met het stemproces, besluit het team van Leer Zelf Online om een stemlokaal minutieus na te bouwen en er mensen met een beperking gecontroleerd doorheen te loodsen. Een tot dusver uniek experiment. Zo kan goed onderzocht worden waar de knelpunten liggen.

Ervaringsdeskundige Theo van Leur brengt een proefstem uit. Het resultaat is verrassend. Veel mensen blijken bang voor de "confrontatie" met de leden van het stembureau en de stembus. De complete sociale setting, een gewichtige gebeurtenis, een rij wachtende mensen, een deels schriftelijke procedure, de haast plechtige ontknoping en interactie met ambtelijke figuren in een school- of wijkgebouw. Het blijkt voor onzekere mensen genoeg reden om maar niet te gaan, een machtiging af te geven aan een kennis of om pardoes ongeldig te stemmen. Naar schatting heeft de helft van de mensen met een verstandelijke beperking in 2017 om die redenen niet gestemd.

De volledig online uitleg Hoewerktstemmen.nl is toen speciaal door Leer Zelf Online ontworpen zodat mensen met een verstandelijke beperking zich thuis voor kunnen bereiden op de gang naar de stembus. Ook kunnen ze oefenen door de bekende webhulp Steffie te helpen om een stem uit te brengen. Het idee is dat op deze manier het proces meer voorspelbaar wordt gemaakt en de angst wordt gereduceerd. Thuis oefenen betekent minder stress in de praktijk. Een van de grondgedachtes van de Steffie-methode.

Geslaagd experiment

De uitlegmodules voor de verkiezingen voor de Proviciale Staten en de waterschappen in 2019 trokken beduidend minder bezoekers dan de uitleg van de gemeentsraadsverkiezingen in 2018. Uiteraard zal dit met een verminderd animo voor deze verkiezingen te maken hebben. Desalniettemin zagen we het aantal vermeldingen van de website op het internet sterk stijgen. De helft van alle bezoekers kwam dan ook via websites die naar onze website hadden gelinkt. Een zoekopdracht op het adres Hoewerktstemmen.nl laat het volgende verrassende resultaat zien:

De cijfers

Vanaf de start op 15 februari tot aan de dag van verkiezingen op 20 maart trok de website in totaal circa 14.500 unieke bezoekers die samen meer dan 210.000 pagina's bekeken. Ze bleven gemiddeld vijf a zes minuten op de website. Deze relatief lange verblijfsduur betekent dat de website voor het overgrote deel van de bezoekers relevante informatie leverde.

Aan de bezoekers is eerst gevraagd of deze bij de vorige verkiezingen hadden gestemd. Van deze bezoekers gaf 53% aan dit niet gedaan te hebben. Het antwoord geven op deze vraag is overigens verplicht en is ingebouwd direct aan het begin van de e-learning. Het geeft een indicatie van de bereidheid om de lesmodule door te lopen en de houding bij de start. Na het volledig doorlopen van de uitleg, werd de vraag gesteld of men nu de aankomende verkiezingen wel gaat stemmen. Men kon antwoorden met ja, nee of weet niet. 84% Van de bezoekers gaf na de uitleg aan te gaan stemmen, een behoorlijke verandering van een intentie. Een mogelijke verklaring is dat een onvoorspelbaar proces van een gang naar de stembus voor deze groep mensen minder stressvol is gemaakt.

Het is uiteraard niet vast te stellen hoeveel van deze mensen die nu aangeven wel te gaan stemmen, daadwerkelijk de gang naar de stembus hebben gemaakt. Ook is sociaal wenselijk gedrag niet uit te sluiten, hoewel het hier een volledig anonieme en vrijblijvende vraag betreft. We zullen volgende keer overwegen om een dag na de verkiezingen een e-mail te sturen met de vraag of ook daadwerkelijk gestemd is.

Ook interessant is dat bezoekers uit de hele wereld gebruik hebben gemaakt van deze unieke website. Dat kan betekenen dat expats en anderstaligen ook geïnteresseerd zijn in een eenvoudige uitleg van het Nederlandse stemproces. Het merendeel van de bezoekers kwam uiteraard uit Nederland, met deze vier provincies in afnemende volgorde: Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht en Noord-Brabant.

Conclusie

De website is een groot succes. Dat blijkt ook uit de vele bemoedigende mails die we hebben ontvangen van zowel mensen met een verstandelijke beperking, hun begeleiders, diverse gemeentes, provincies, ministeries en belangenorganisaties die de online uitleg op hun websites hebben geplaatst.

Ondanks de relatief geringe en niet commerciële marketinginspanning heeft de website hierdoor meer dan voldoende bezoekers getrokken om statistisch verantwoorde conclusies aan het project te verbinden. De website voorziet duidelijk in een behoefte en brengt een significante verandering van gedrag tot stand. De website is duurzaam ontwikkeld op het Steffie-platform en kan bij de volgende verkiezingen na wat aanpassingen voor de Tweede Kamer, Provinciale Staten of de gemeentelijke verkiezingen gewoon weer worden ingezet. Eventueel voorzien van een toegankelijk gemaakte stemwijzer.

Wilt u meer weten over dit bijzondere project van Leer Zelf Online? Neem dan contact op met de projectleider Jacques de Wit via info@leerzelfonline.nl of het contactformulier. Download hier onze flyer (PDF).

Meer projecten van Leer Zelf Online