Mensen met een verstandelijke beperking willen een eigen zoekmachine

Steffie.nl is al meer dan 15 jaar een digitale steun en toeverlaat voor kwetsbare doelgroepen. Haar zoekmachine wordt dusdanig veel gebruikt, dat het idee om deze verder uit te bouwen en als aparte tool te ontsluiten al enkele jaren geleden nodig werd geacht. Onlangs hebben we een uitgebreid online onderzoek gedaan onder de bezoekers van Steffie.nl en zijn een aantal focusgroepen intensief hierover bevraagd. Inmiddels zijn we met de eerste fase van het ontwerp en de bouw begonnen met studenten Multimedia en Communicatie van de Haagse Hogeschool.

Trailer Steffie Simpel Zoeken

Niet betuttelen en meer veiligheid

Uit de antwoorden kwam namelijk een sterke behoefte naar voren aan een veilige en eenvoudige zoekmachine met aangepaste zoekresultaten en content die in plaats van of naast (marktleider) Google gebruikt kan worden. Ook bestaat deze behoefte bij veel ouders en verzorgers die nu op allerhande manieren proberen te filteren. Hierbij speelt het niet vinden van relevante of het wel vinden van zelfs gevaarlijke content voor deze beinvloedbare groep een grote rol. Het doel van Steffie Simpel Zoeken (SSZ) is dat mensen met een verstandelijke beperking - en kielzogdoelgroepen senioren, kinderen, migranten en laaggeletterden – met een aangepaste interface zelfstandig informatie kunnen zoeken over allerlei onderwerpen. De informatie die zij hier vinden is te begrijpen en toegankelijk voor de doelgroep. Door deze zoekmachine worden ze zelfredzamer in een steeds ingewikkelder wordende wereld. Zij willen vooral:

• Toegankelijke en begrijpelijke informatie vinden via Steffie Simpel Zoeken;
• Aangepaste interface, zoekresultaten en zelf filters aan kunnen maken;
• Informatieve (hertaalde) teksten over volwassen onderwerpen in eenvoudig Nederlands;
• Uitleg- en oefenmodules om zelf informatie te zoeken en online te leren;
• Steffie On Site (SOS) interactieve hulp bij websites die daar toestemming voor geven;
• Minder (goedbedoelde) bemoeizucht van ouders en begeleiders. Ze zijn volwassen mensen!

Uitwerking

Allereerst hebben we in een brainstorm veel en verschillende ideeën voor dit nieuwe medium bedacht. Deze concepten zijn besproken in een tweetal focusgroepen met mensen met een verstandelijke beperking. Dat resulteerde in een lofi-prototype voor de derde focusgroep. We werkten het concept zodanig uit, dat de focusgroep een goed begrip kreeg van de informatie die we gaan aanbieden, de wijze waarop die is georganiseerd en de toekomstige werking (de interactie). We maakten hierbij gebruik van schetsen, storyboards, vellen papier met post-its in verschillende kleuren, transparante sheets die we over elkaar kunnen leggen, kaarten die dienen als scherm en waarop de belangrijkste schermelementen zijn afgebeeld. Daarnaast maakten we inzichtelijk op welke wijze de doelgroep het interactieve medium in hun dagelijks leven zal gebruiken.

Uit de onderzoeken maken we op dat de meeste mensen gebruik maken van een groot scherm zoals een pc of laptop. Er wordt dagelijks gebruik gemaakt van het internet, zoekmachines spelen hier ook een grote rol. De meest gebruikte zoekmachine is Google, daarnaast wordt ook wel eens Bing gebruikt als tweede keuze. Het vinden van de gewenste resultaten verloopt zelden vlekkeloos, vaak komt dit omdat er verkeerde woorden worden gebruikt. Er is interesse om op meerdere manieren te kunnen zoeken. Zo spreekt een spraakfunctie ze wel aan omdat sommigen problemen hebben met spellen. Ook teksten laten voorlezen werd erg goed ontvangen.

De zoekresultaten kunnen overweldigend zijn door de hoeveelheid tekst verliezen ze het overzicht. Door een afbeelding en/of pictogram en minder tekst per zoekresultaat te tonen wordt dit al snel een stuk rustiger voor de gebruiker. Ook willen ze graag van tevoren weten waar ze op gaan klikken, denk hierbij aan het toevoegen van labels en/of filters. Sommigen hebben vaak moeite met het kleine lettertype en weten niet hoe ze dit in de browser kunnen vergroten, voor deze personen is een instelbare lettergrootte op de website zelf erg belangrijk. Er is een grote interesse naar een persoonlijk account waar je de zoekgeschiedenis van die dag kan zien en favoriete websites kan opslaan. Het is belangrijk dat dit een heel simpel account blijft waar zo min mogelijk gegevens voor nodig zijn. Ook willen ze graag een duidelijke knop waar ze deze zoekmachine als startpagina kunnen instellen.

Het Jeugdjournaal van het internet

Steffie Simpel Zoeken is kort samengevat een zoekmachine die de resultaten aan het niveau van de gebruiker aanpast en op een eenvoudige manier weergeeft. De bezoeker kan de zoekmachine van een eigen vertrouwde achtergrond voorzien en de zoekresultaten en of favoriete websites anoniem opslaan. Alle zoekresultaten kunnen ook worden voorgelezen met spraaksynthese. Via deze zoekmachine kunnen alleen websites en artikelen gevonden worden op het niveau van de doelgroep of het niveau kan hierop worden aangepast met een tussenliggende uitlegmodule. Steffie biedt hulp bij het zoeken van informatie en geeft hierbij tips. De website heeft een goed doorgeteste lay-out, taalniveau B1 teksten en visuele en auditieve ondersteuning door het personage Steffie.

De meeste teksten van overheden en bedrijven hebben namelijk taalniveau C1. Meer dan de helft van de volwassen bevolking begrijpt deze teksten niet. De zoekresultaten van SSZ zijn drieledig. 1) Maatwerk content in de vorm van een oefen- of uitlegmodule die voor de toegang tot ingewikkelde website wordt geplaatst. 2) Aangepaste inleiding met een doorklik naar een voor het niveau geschikte website. 3) Aangepaste inleiding met een doorklik naar de ingewikkelde website. De ingewikkelde website is vervolgens voorzien van een SOS-module. Uit het marktonderzoek kwam verder naar voren dat er een sterke behoefte is aan personalisatie van de zoekresultaten. Men wil een eigen achtergrondfoto kunnen uploaden, de resultaten soms kunnen bewaren of bookmarken. Ook wil men een rating van makkelijk naar moeilijk aan de resultaten kunnen meegeven. Op deze manier kan men op eigen niveau zoeken.

Steffie Simpel Zoeken is dus geen platte crawler based zoekmachine. Voor de zoekmachine wordt een speciaal algoritme ontwikkeld, dat de organische zoekresultaten deels hertaald en volledig voorziet van spraaksynthese en een uitlegavatar. Een ander deel van de zoekresultaten bestaat uit speciaal voor mensen met een verstandelijke beperking reeds ontwikkelde websites op het Steffie platform, denk hierbij aan eenvoudig bankieren, uitleg rond het openbaar vervoer en de ov-chipkaart, budgetteren, seksualiteit, alcohol- en drugsgebruik. De websites en informatiebronnen worden handmatig toegevoegd door de deels verstandelijk beperkte webredactie van Steffie.nl. Er komen alleen websites en informatiebronnen op die voldoende toegankelijk zijn voor de doelgroep. Hier is inmiddels een ruime ervaring mee.

Er wordt rekening gehouden met een combinatie van visuele ondersteuning door middel van illustraties en animaties en auditieve ondersteuning door het voorlezen van de tekst. Op de websites die worden gevonden door Steffie Simpel Zoeken wordt altijd gebruik gemaakt van eenvoudig Nederlands, een logische zinsopbouw, korte persoonlijke en actieve zinnen en woorden die veel voorkomen. Mensen met een verstandelijke beperking hebben vrijwel allemaal moeite met het lezen en het begrijpen van teksten. De mate waarin men kan lezen verschilt per persoon. Daarom speelt Steffie in op de verschillende zoekresultaten en leerprocessen door informatie auditief, visueel en tekstueel aan te bieden op een niveau dat bij deze doelgroep past. De website biedt een duidelijk overzicht van de verschillende gevonden informatiebronnen, door een duidelijke vormgeving en kleurcontrasten. 

Steffie geeft in een uitlegmodule ook tips over het zoeken van informatie. Bij websites die door toestemming voor geven kan Steffie On Site ook de nodige uitleg bieden. Een voordeel hiervan is dat de bestaande ingewikkelde website niet hoeft worden aangepast. Steffie vertelt op de website zelf hoe een bepaald proces of een formulier in elkaar zit! Zie onderstaand voorbeeld van de uitleg op de website van de gemeente Utrecht.nl die nu als pilot getest wordt.

Neem voor meer informatie over Leer Zelf Online en het Steffie-platform vooral contact op met Jacques de Wit via 0348 743272 of info@leerzelfonline.nl.