Eenzaamheid aanpakken is maatwerk

Maak mensen minder eenzaam

Veel mensen met een verstandelijke beperking zitten alleen thuis

Meer dan een miljoen kwetsbare Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. Zij voelen het gemis van verbondenheid met anderen. Eenzaamheid aanpakken begint bij ABCDate en ABCMaatje met het leggen van veilig contact.

Eenzaamheid verschilt van mens tot mens en dat geldt ook voor de oplossingen. Dat maakt eenzaamheid tegengaan echt maatwerk.

Complete methode voor veilige contactbemiddeling

Leer Zelf Online (LZO) heeft met ABCDate een unieke en veilige methode ontwikkeld om diverse vormen van eenzaamheid bij mensen met een verstandelijke beperking te bestrijden. Directe aanleiding voor het project ABCDate was de bouw van een website over seksuele voorlichting voor mensen met een verstandelijke beperking, nu alweer acht jaar geleden. Veelgestelde vraag was toen: “We weten nu hoe het moet, maar we hebben niemand.” Uit marktonderzoek en gesprekken met reguliere datingorganisaties als Parship en Relatieplanet, bleek toen al een enorme behoefte aan contactbemiddeling voor deze groep. Na de start begin 2016 meldden zich direct honderden mensen met een verstandelijke beperking en hun begeleiders aan. Inmiddels werkt ABCDate samen met meer dan 25 grote en kleine zorgorganisaties. In het hele land is inmiddels interesse in het bewezen effectieve hulpmiddel van ABCDate.

Mensen haken af

De totale participatie van mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking is namelijk in de periode 2008-2015 niet toe- of afgenomen. Jongere mensen (15-39 jaar) met een verstandelijke beperking en mensen met een lichte verstandelijke beperking zijn echter minder gaan participeren. Opvallend is dat de totale participatie van mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking de afgelopen vier jaar is gedaald. Dit heeft onder meer te maken met een afname in het percentage mensen dat maandelijks activiteiten in de vrije tijd onderneemt. (Nivel, Rapportage participatiemonitor, update 2016). In een sterk individualistische maatschappij is eenzaamheid een reële valkuil. Eén op de drie Nederlanders is eenzaam volgens onderzoek van TNS/NIPO. De gevolgen van eenzaamheid kunnen groot zijn.

ABCDate organiseert veilige ontmoetingsavonden die mensen met een verstandeliijke beperking weer een beetje perspectief geven.

Blijf sociale contacten stimuleren

Factoren die samenhangen met meer ervaren eenzaamheid bij mensen met een verstandelijke beperking zijn: coronamaatregelen, gedragsproblemen, negatieve gemoedstoestand, apathische houding, minder contact met vrienden en minder tevredenheid daarover (maar niet met familie). Van groot belang bij het verminderen van eenzaamheidsgevoelens blijkt het gedrag van de mensen met een verstandelijke beperking zelf en het hebben van frequent contact met vrienden. Ook de tevredenheid over dit contact is relevant. Het is belangrijk om de sociale contacten van mensen met een verstandelijke beperking te allen tijde te blijven stimuleren en te bevorderen. Bron: De mate van ervaren eenzaamheid bij volwassenen met een licht verstandelijke beperking en de daaraan gerelateerde factoren https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/311862.

Veiligheid is alles bij ABCDate

Beauty corner op een ABCDate ontmoetingsavond Ook zijn gesprekken gevoerd met grote “reguliere” datingwebsites als Parship en Relatieplanet. Deze gaven aan grote groepen met een verstandelijke beperking te servicen met alle kwalijke gevolgen van dien. Zij zouden graag hier een oplossing voor zien en deze mensen uit hun systemen halen. Dit beeld wordt bevestigd door de vele begeleiders die wij spraken. Er gebeuren regelmatig grote ongelukken omdat mensen met een verstandelijke beperking vaak in handen vallen van getrainde “professionals” die op allerlei manieren misbruik van hun beperking maken. Bij ABCDate is er een systeem bedacht om zeker te zijn dat iedere deelnemer ook echt een verstandelijke beperking heeft. Verder zijn er veilige ontmoetingsavonden en staat de helpdesk de hele dag paraat om vragen te beantwoorden.

Contact maken kun je leren en faciliteren

Sommige mensen zijn zo nu en dan eens eenzaam, anderen ervaren eenzaamheid elke dag. Sommige mensen zijn een beetje eenzaam, anderen zijn ernstig eenzaam. Mensen met een verstandellijke beperking horen vaak tot de laatste groep, zij zijn vaak erg eenzaam. Hoe zit dat?

Voor contacten met andere mensen is het handig als je andere mensen goed kunt bereiken. Contacten met andere mensen, dat zijn allereerst contacten met huisgenoten. Zo is een partner meestal de belangrijkste buffer tegen eenzaamheid. Dat geldt voor alle mensen, met en zonder een verstandelijke beperking. Maar ook andere huisgenoten kunnen bijdragen aan het voorkomen en oplossen van eenzaamheid.

Contacten met andere mensen vraagt daarnaast ook dat je mensen buiten de eigen woning goed kan bereiken en dat je zelfstandig kan deelnemen aan allerlei activiteiten buitenshuis. Denk daarbij aan een betaalde baan, aan vrijwilligerswerk, het lidmaatschap van een blaasorkest, een sportvereniging of een hobbyclub.

Voor mensen met een verstandelijke beperking is het niet altijd even eenvoudig om dit te realiseren. Mensen met een verstandelijke beperking ervaren soms problemen bij het uitvoeren van dagelijkse routine-activiteiten, zoals het bijhouden van geldzaken, koken, boodschappen doen en het gebruik van openbaar vervoer. Als je niet goed kan participeren in activiteiten buitenshuis en moeite hebt met het bereiken van andere mensen dan ligt eenzaamheid snel op de loer.

De cijfers van het NIVEL rapport ‘Deelname aan de samenleving van mensen met een beperking, ouderen en de algemene bevolking’ (2014) wijzen uit dat ook recent weer een hoog percentage mensen met een matige of ernstige lichamelijke beperking (zeer) sterk eenzaam blijkt te zijn. Van de mensen met een ernstige lichamelijke beperking voelt 28% zich (zeer) sterk eenzaam; voor de hele Nederlandse bevolking ligt dat cijfer op 8%.

Ook onder de mensen met een verstandelijke beperking speelt eenzaamheid een rol van betekenis: 37% van hen geeft aan zich weleens eenzaam of alleen te voelen. In vergelijking met eerder onderzoek is de mate van eenzaamheid niet toe- of afgenomen.

Verstandelijke beperkingen en eenzaamheid; oorzaak, gevolg en oplossing

Ook voor mensen met een verstandelijke beperking, bestaat het contact voornamelijk uit ontmoetingen op straat. Slechts 4% spreekt regelmatig af met mensen uit de buurt of onderneemt samen met buurtgenoten activiteiten, terwijl ongeveer zes op de tien mensen met een verstandelijke beperking weleens een praatje maakt of even binnenkomt bij mensen uit de buurt die geen verstandelijke beperking hebben. Voor mensen met een verstandelijke beperking kan contact met buurtgenoten moeilijk zijn; drie op de tien van hen vindt het contact met (sommige) buren niet zo fijn, en een vijfde vindt dat (sommige) buurtgenoten op een niet zo fijne manier met hen omgaan.

Dit is een voorbeeld van hoe mensen met een fysieke of verstandelijke beperking in een vicieuze cirkel terecht kunnen komen: wanneer zij weinig vrienden en bekenden hebben, denken ze al snel dat anderen niet geïnteresseerd zijn om met hen iets te ondernemen. Ze trekken zich terug en dat kan de eenzaamheid weer versterken. Samenvattend kunnen we stellen dat:

Mensen met een matige verstandelijke beperking doen minder vaak activiteiten met andere mensen zonder een verstandelijke beperking dan mensen met een lichte verstandelijke beperking.
Over de periode 2008-2014 is de totale participatie van mensen met een verstandelijke beperking toegenomen. Meer mensen met een verstandelijke beperking zijn in deze periode activiteiten in de vrije tijd gaan ondernemen ook zonder (dat deze georganiseerd zijn) voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze ontwikkeling wordt niet gerapporteerd door naasten.
In de afgelopen drie jaar (2012-2014) is de totale participatie van mensen met een verstandelijke beperking volgens naasten (familie, vrienden) afgenomen.
Eén derde van de mensen met een verstandelijke beperking vind het contact met (sommige van) hun buren niet zo fijn.
Mensen met een matige verstandelijke beperking ontmoeten minder vaak buurtgenoten zonder verstandelijke beperking dan mensen met een lichte verstandelijke beperking.
Ruim één derde van de mensen met een verstandelijke beperking voelt zich weleens eenzaam of alleen.
Mensen met een matige verstandelijke beperking hebben minder regelmatig contact met vrienden, maar zijn niet vaker eenzaam, dan mensen met een lichte verstandelijke beperking.
46% van de mensen met een verstandelijke beperking ontvangt ondersteuning bij sociale contacten, 83% krijgt ondersteuning bij werk of dagactiviteiten.
Eén derde van de mensen met een verstandelijke beperking kan niet altijd de plaatsen of mensen bezoeken die zij willen.

Van groot belang bij het verminderen van eenzaamheidsgevoelens blijkt het gedrag van de mensen zelf en het hebben van frequent contact met vrienden. Ook de tevredenheid over dit contact is relevant. Het is belangrijk om de sociale contacten van mensen met een verstandelijke beperking te allen tijde te blijven stimuleren en te bevorderen. Het is dan ook niet verassend dat er steeds meer aandacht komt voor het onderwerp. Zo zijn er in de afgelopen jaren een aantal kleinschalige en veelal lokale datingbureaus opgericht voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze bieden echter niet de veiligheid, landelijke dekking en het aanbod dat wij voor ogen hebben.